Vragen en antwoorden over het ingrijpen op Sint Eustatius
Waarom is deze ingreep noodzakelijk?
Het bestuur op Sint Eustatius maakt zich schuldig aan “grove taakverwaarlozing”. Dit concludeert een Commissie van Wijzen in een onlangs verschenen rapport. Er is sprake van wetteloosheid, financieel wanbeheer, discriminatie, intimidatie, bedreigingen en het nastreven van persoonlijke macht.
De bestuurlijke situatie heeft ingrijpende gevolgen voor het dagelijks leven van de bevolking van Sint Eustatius. Burgers en ondernemers ervaren rechtsongelijkheid. Geen enkele administratie is op orde en het eiland is in fysieke zin verwaarloosd.
Deze situatie kan in het belang van de burgers en bedrijven op Sint Eustatius niet langer worden toegestaan.
Wat betekent de ingreep voor de inwoners van Sint Eustatius?
De bestuurlijke situatie heeft grote gevolgen voor het dagelijks leven van de bevolking van Sint Eustatius. Burgers en ondernemers ervaren rechtsongelijkheid. Geen enkele administratie is op orde en het eiland is in fysieke zin verwaarloosd.
Bij de ingreep staat het welzijn van de mensen op Sint Eustatius voorop. In de eerste plaats moet het bestuur, de financiën en het ambtelijk apparaat van Sint Eustatius op een aanvaardbaar niveau worden gebracht.
Daarnaast gaat de ingreep gepaard aan zichtbare investeringen. Al eerder voorgenomen investeringen in onder andere woningbouw, de luchthaven, wegen en ondergrondse bekabeling worden verder ter hand genomen. In navolging van het advies van de commissie zullen investeringen waar mogelijk worden versneld.
Deze maatregelen geven, in combinatie met de wederopbouwactiviteiten, een impuls aan de economie en de kwaliteit van leven van de inwoners van Sint Eustatius die door de orkanen nog kwetsbaarder zijn geworden.
Wanneer zal de ingreep beëindigd worden?
Voorop staat dat de omstandigheden in Sint Eustatius duurzaam verbeteren. Een zware ingreep als deze mag niet langer duren dan noodzakelijk, maar het is denkbaar dat een periode van twee jaar of langer noodzakelijk is. De terugkeer naar normale bestuurlijke verhoudingen moet blijvend zijn en niet het risico in zich dragen van een nieuwe ingreep.
Waarom is de wet die ingrijpen mogelijk maakt, met spoed door de Tweede en Eerste Kamer behandeld?
De ernst van de situatie op Sint Eustatius en de onwil en onmacht van het huidige bestuur maakt snel ingrijpen noodzakelijk. Hoe sneller wordt ingegrepen, hoe sneller de bevolking van Statia van de veranderingen kan profiteren. Ook de commissie van wijzen acht snelle behandeling van de wet wenselijk om een verdere verslechtering van de situatie op het eiland te voorkomen.
Waarom bieden de bestaande instrumenten geen oplossing?
De bestuurlijke situatie op Sint Eustatius is al langer een punt van zorg. Eerdere maatregelen ter verbetering van de situatie hebben niet het gewenste effect gehad. Bestuurlijk ingrijpen is de enige mogelijkheid die overblijft.
Tussen 2011 en 2018 heeft de regering verschillende maatregelen genomen ter verbetering van de bestuurlijke en financiële situatie in Sint Eustatius, bijvoorbeeld het instellen van toezicht op de begroting. Deze maatregelen hebben niet of nauwelijks resultaat gehad, omdat het bestuur zich niet aan wetten en afspraken hield.
Hoe worden de inwoners van Sint Eustatius over de ingreep geïnformeerd?
Op woensdag 7 februari zal staatsecretaris Knops tijdens een Town Hall meeting de bevolking toespreken. Voorafgaand aan zijn toespraak zal hij de leden van het bestuurscollege en de eilandsraad informeren. Ook zal hij daar de regeringscommissaris introduceren.
Radio en tv zijn op Sint Eustatius belangrijke communicatiekanalen, evenals Facebook en townhall meetings. Al deze communicatiemiddelen zullen worden benut om de bevolking te informeren over de achtergrond, strekking en gevolgen van de ingreep en over de ondersteunende maatregelen om de situatie in Sint Eustatius duurzaam te verbeteren.
De regeringscommissaris zal regelmatig in gesprek gaan met de burgers en bedrijven van Sint Eustatius.
Wie wordt de regeringscommissaris?
De heer Marcolino (Mike) Franco is woensdag 7 februari beëdigd als regeringscommissaris. Mervyn Stegers is beëdigd als plaatsvervangend regeringscommissaris. Franco was eerder fysiotherapeut op Curaçao en heeft meer dan twintig jaar ervaring in politieke en bestuurlijke functies op dat eiland. Stegers was leraar en advocaat, daarna wethouder en locoburgemeester van de gemeente Den Helder. Van 2001 tot 2017 was hij burgemeester van Tubbergen.
Wat gaat de regeringscommissaris precies doen?
De regeringscommissaris zal onder meer de financiële, bevolkings- en personeelsadministraties op orde brengen en het automatiseringssysteem en de archieffunctie verbeteren. Ook zal hij ordentelijke besluitvormingsprocedures inrichten.
Ter verbetering van het ambtelijk apparaat zal hij erop inzetten dat de juiste ambtenaar op de juiste plek komt en een structureel trainings- en opleidingsprogramma ontwikkelen. Samenwerkingsverbanden op bijvoorbeeld de terreinen woningbouw en havenvoorziening worden opnieuw bezien en verbeterd vormgeven in nieuw meerjarenplan.
De regeringscommissaris is ook verantwoordelijk voor de overige taken van het eilandsbestuur, zoals het stimuleren van de economische ontwikkeling en het ondernemerschap. Gelet op de hoge prijzen op het eiland van goederen en vervoersdiensten, zal hij daartoe bijvoorbeeld in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat het prijzenbeleid nader onderzoeken.
De regeringscommissaris zal regelmatig in gesprek gaan met de burgers en bedrijven van Sint Eustatius. Zo zal hij een maatschappelijke raad van advies instellen, die hem gevraagd en ongevraagd kan adviseren.
Waarom wordt de eilandsraad ontbonden?
De Commissie van Wijzen constateert dat het bestuurlijk disfunctioneren zich niet beperkt tot het bestuurscollege, maar dat de eilandsraad de handelwijze van het bestuurscollege stuurt en legitimeert. De eilandsraad controleert niet, maar is vervloeid met het bestuurscollege, waarbij in de praktijk één persoon de dienst uitmaakt. Daarom is het noodzakelijk de eilandsraad te ontbinden. Zittende leden zijn van rechtswege van hun functie ontheven.
Is een periode zonder eilandsraad volgens de Grondwet mogelijk?
Volgens de Grondwet is de zittingsduur van de eilandsraad vier jaar, behoudens bij de wet te bepalen uitzonderingen. Bij die uitzonderingen is onder meer gedacht aan gevallen van grove taakverwaarlozing. Een periode zonder eilandsraad is grondwettelijk dus mogelijk. Uiteraard moet de periode zonder eilandsraad zo kort mogelijk zijn. Zodra de omstandigheden het toelaten, worden nieuwe verkiezingen georganiseerd.
Waarom komt er een maatschappelijke raad van advies?
Het is belangrijk dat de regeringscommissaris in gesprek gaat met de burgers van Sint Eustatius, bijvoorbeeld om draagvlak voor beleid te krijgen. Daarom zal de regeringscommissaris een maatschappelijke raad van advies instellen, die hem gevraagd en ongevraagd kan adviseren.
Hoe verhoudt de ingreep zich tot het recht op zelfbeschikking?
Het kabinet erkent vanzelfsprekend het recht van de bevolking van Sint Eustatius om te streven naar politieke, culturele, sociale en economische zelfbeschikking. Het recht op zelfbeschikking betekent niet dat Sint Eustatius – in feite een kleine groep op Sint Eustatius – eenzijdig de voorwaarden hiertoe bepaalt.
Net als de commissie van wijzen vindt het kabinet het belangrijk dat er zowel onder de bevolking van Sint Eustatius als tussen Sint Eustatius en Europees Nederland een inhoudelijker gesprek over autonomie plaatsvindt. Dit gesprek kan pas goed gevoerd worden als alle gesprekspartners, inclusief de bevolking van Sint Eustatius, het gevoel hebben vrij te kunnen spreken. Zowel de regeringscommissaris als het kabinet zal de totstandkoming van dat gesprek bevorderen.
In het rapport van de Commissie van Wijzen is ook kritiek op de rol van Europees Nederland. Wat gaat de regering hiermee doen?
Het kabinet trekt zich de kritiek aan en deelt de conclusie dat Nederland na 10 oktober 2010 het eiland eerder te hulp had kunnen schieten. Het kabinet gaat dan ook actief met veel voorstellen van de Commissie aan slag, zoals de bestrijding van armoede en het voeren van een meer inhoudelijk gesprek over autonomie. De verschillende activiteiten op Sint Eustatius en de financiering ervan zullen in samenhang worden besproken in het nieuwe bewindspersonenoverleg Caribisch Nederland.